Loes Beljaars en Katja Clarijs, bewegingsagogen

Bij Amarant werken meerdere bewegingsagogen. Twee van hen zijn Loes Beljaars en Katja Clarijs, allebei werkzaam op de Amarant-locatie Daniël de Brouwerpark. Beiden werken ze alweer een hele tijd op deze locatie: Katja sinds 2011 (na eerder op andere locaties te hebben gewerkt), Loes sinds 2003.

Tennisbal

Maar wat ís dat nou concreet, bewegingsagogie? Loes legt uit. “Via doelgerichte bewegingsactiviteiten beïnvloeden we het gedrag van de cliënt. Om een concreet voorbeeld te geven: sommige cliënten zijn heel onzeker en hebben last van faalangst. Wij proberen de cliënt dan succeservaringen te laten opdoen, zodat hij zich zekerder gaat voelen. Dat kan heel klein beginnen, bijvoorbeeld door een cliënt met een grote bal te laten overrollen.” Die activiteit wordt heel langzaam uitgebouwd qua moeilijkheidsgraad, vult Katja aan. “Bijvoorbeeld door een steeds kleinere bal te gebruiken en door bijvoorbeeld een extra stuit in te bouwen. Langzaam ontdekt de cliënt: hé, dit kan ik! Uiteindelijk lukt het ons dan bijvoorbeeld om probleemloos een tennisbal over te gooien. Het is altijd weer mooi om het zelfvertrouwen van de cliënt te zien groeien.”

Spanningsklachten

Andere cliënten hebben bijvoorbeeld te maken met spanningsklachten, vervolgt Katja. “Door die spanning vertonen ze soms complex gedrag. We gaan dan kijken: wat kunnen we doen om de cliënt te laten ontspannen? Hier is vaak geen pasklaar antwoord op; je zult moeten zoeken welke bewegingsactiviteiten bij de cliënt passen. Wat voor de een werkt, hoeft niet te werken voor de ander.” Uit onderzoek blijkt dat bewegen een positieve invloed heeft op iemands gedrag en gezondheid, schetst Katja. “We laten de cliënt bijvoorbeeld veel ballen gooien, of we verzinnen sorteeractiviteiten waarbij cliënten veel moeten lopen, eventueel met obstakels ertussen. Ook dansen, sport- en spelactiviteiten en banenzwemmen zijn mogelijke activiteiten, net als bijvoorbeeld schommelen. Dit soort repeterende bewegingsactiviteiten helpt enorm om de cliënt rustig te laten worden en het gedrag positief te beïnvloeden.”

Kleine stapjes

Het aantal doelgroepen op het Daniël de Brouwerpark is enorm divers. Elke cliënt is dan ook weer anders, vertelt Loes. “Het is altijd weer zaak om te ontdekken waar de cliënt op dat moment behoefte aan heeft. Wat vandaag goed werkt, hoeft morgen niet per se ook te werken. En soms kunnen doelen ook heel klein zijn. Zeker bij cliënten met een ernstige meervoudige beperking is dat het geval. Als je ervoor kunt zorgen dat zo’n cliënt je aankijkt en je met zijn ogen volgt, is dat al winst. De kleinste beweging is óók al een beweging.”

Kleine groepen

Sinds 2003, het jaar waarin ze in dienst trad, heeft Loes het werk langzaam zien veranderen. “Grootste verandering is dat we nu minder een-op-een begeleiding bieden en dat we nu meer in kleine groepen werken. Dat heeft uiteraard te maken met efficiency. Voordeel is wel, dat we nu vaak met twee bewegingsagogen voor een groep staan. Dat geeft een veilig gevoel. Want vergis je niet: het komt weleens voor dat cliënten agressief worden, en dat kan best wel heftig zijn.”

Veilige omgeving

De bewegingsagogen beschikken op het Daniël de Brouwerpark niet over een afzonderingsruimte, vult Katja aan. “We proberen een zo veilig mogelijke omgeving te creëren. Als een cliënt al overstuur binnenkomt en bijvoorbeeld met materialen gooit, kunnen we ervoor kiezen om diegene eerst uit te laten razen. We streven er altijd naar om een activiteit door te zetten.” Loes: “Naar de cliënt toe stralen we altijd uit: ik bén er voor je en we gaan het samen oplossen. Voordeel is dat we de meeste cliënten goed kennen, waardoor er een vertrouwensband ontstaat en we daardoor negatief gedrag vaak om kunnen buigen. En als er tóch iets vervelends gebeurt, kunnen we er altijd goed met elkaar over praten.” Het werken in kleine groepen heeft meer voordelen, vindt Loes. “We hebben nu meer mogelijkheden om – uiteraard alleen als de situatie dat toelaat – cliënten in groepsverband activiteiten te laten doen. Op die manier bevorder je op een natuurlijke manier het samenspel.”

Voortdurend inspelen

Het werk van de bewegingsagoog kan van uur tot uur totaal anders zijn, schetst Katja. “Onze doelgroepen is erg divers qua leeftijd, ontwikkelingsniveau, motorische vaardigheden en gedragsproblematiek. Juist dat maakt ons werk zo afwisselend; het voortdurende schakelen tussen doelgroepen zorgt ervoor dat je zelf ook alert blijft.” De bewegingsagogen van Amarant werken volgens de zogenoemde Plan-Do-Check-Act-methode, vertelt Loes. “Die methode komt erop neer dat je voortdurend inspeelt op wat er gebeurt. Hoe reageert de cliënt? Hoe is zijn gemoedstoestand? En hoe kunnen we daarop inspelen? Een voorbeeld: een cliënt moet over de kast klimmen, net als die week daarvoor. Hij laat dit keer echter complex gedrag zien en kan de activiteit moeilijk voltooien. Door een kistje voor de kast te zetten wordt de drempel lager, zodat de cliënt wél de mogelijkheid heeft om de activiteit positief en zelfstandig uit te voeren.”

Coachende rol

Ander verschil is volgens Katja dat de bewegingsagogen tegenwoordig een meer coachende rol hebben gekregen. “Een deel van ons werk besteden we aan het coachen en instrueren van begeleiders bij wonen en bij de dagbesteding. Doel is dat zij de oefeningen met de cliënt deels zelf kunnen uitvoeren. Op die manier blijft bewegen op het programma staan.”

Cliënten komen terecht bij de bewegingsagoog via de persoonlijk begeleider, orthopedagoog, arts of fysiotherapeut. Gelukkig weten de andere Amarant-collega’s de bewegingsagogen steeds beter te vinden, constateert Katja. “Soms lopen we met een kar met sport- en spelmaterialen over het terrein. Dan krijg je meteen leuke reacties in de trant van ‘Wat gaan jullie precies doen?’ en ‘Wanneer komen jullie bij ons langs?’. Mooi om te zien hoe onze rol steeds meer op waarde wordt geschat.”